โคลเบิร์ก ( Lawrence Kohlberg) ได้ศึกษาวิจัยพัฒนาการทางจริยธรรมตามแนวทฤษฎีของพีอาเจต์
แต่โคลเบิรก์ได้ปรับปรุงวิธีวิจัย การวิเคราะห์ผลรวมและได้วิจัยอย่างกว้างขวางในประเทศอื่นที่มีวัฒนธรรมต่างไป
วิธีการวิจัย
จะสร้างสถานการณ์สมมติปัญหาทางจริยธรรมที่ผู้ตอบยากที่จะตัดสินใจได้ว่า “ถูก” “ผิด” “ควรทำ” “ไม่ควรทำ” อย่างเด็ดขาด เพราะขึ้นอยู่กับองค์ประกอบหลายอย่าง การตอบจะขึ้นกับวัยของผู้ตอบเกี่ยวกับความเห็นใจในบทบาทของผู้แสดงพฤติกรรมในเรื่องค่านิยม ความสำนึกในหน้าที่ในฐานะเป็นสมาชิกของสังคม
ความยุติธรรมหรือหลักการที่ตนยึดถือ
โคลเบิร์ก ให้คำจำกัดความของจริยธรรมว่า
จริยธรรมเป็นความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับความถูกผิด และเกิดขึ้นจากขบวนการทางความคิดอย่างมีเหตุผล ซึ่งต้องอาศัยวุฒิภาวะทางปัญญา
โคลเบิร์ก
เชื่อว่าพัฒนาการทางจริยธรรมเป็นผลจากการพัฒนาการของโครงสร้างทางความคิดความเข้าใจเกี่ยวกับจริยธรรม นอกจากนั้น โคลเบิร์ก ยังพบว่า
ส่วนมากการพัฒนาทางจริยธรรมใช้เหตุผลเพื่อการตัดสินใจที่จะเลือกกระทำอย่างใดอย่างหนึ่ง
จะแสดงให้เห็นถึงความเจริญของจิตใจของบุคคล
การใช้เหตุผลเชิงจริยธรรม
ไม่ได้ขึ้นอยู่กับกฎเกณฑ์ของสังคมใดสังคมหนึ่งโดยเฉพาะ
แต่เป็นการใช้เหตุผลที่ลึกซึ้งยากแก่การเข้าใจยิ่งขึ้นตามลำดับของวุฒิภาวะทางปัญญา
โคลเบิร์ก ได้ศึกษาการใช้เหตุผลเชิงจริยธรรมของเยาวชนอเมริกัน
อายุ 10 -16 ปี และได้แบ่งพัฒนาการทางจริยธรรมออกเป็น 3 ระดับ ( Levels) แต่ละระดับแบ่งออกเป็น 2 ขั้น (Stages) ดังนั้น พัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิร์กมีทั้งหมด 6 ขั้น
คำอธิบายของระดับและขั้นต่างๆ ของพัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิร์ก มีดังต่อไปนี้
ระดับที่ 1 ระดับก่อนมีจริยธรรมหรือระดับก่อนกฎเกณฑ์สังคม (Pre - Conventional Level)
ระดับนี้เด็กจะรับกฎเกณฑ์และข้อกำหนดของพฤติกรรมที่
“ดี” “ไม่ดี” จากผู้มีอำนาจเหนือตน เช่น บิดามารดา
ครูหรือเด็กโต และมักจะคิดถึงผลตามที่จะนำรางวัลหรือการลงโทษ
พฤติกรรม “ดี” คือ พฤติกรรมที่แสดงแล้วได้รางวัล
พฤติกรรม “ไม่ดี”
คือ พฤติกรรมที่แสดงแล้วได้รับโทษ
โดยบุคคลจะตอบสนองต่อกฎเกณฑ์ซึ่งผู้มีอำนาจทางกายเหนือตนเองกำหนดขึ้น จะตัดสินใจเลือกแสดงพฤติกรรมที่เป็นหลักต่อตนเอง โดยไม่คำนึงถึงผู้อื่น จะพบในเด็ก 2-10 ปี โคลเบิร์กแบ่ง
พัฒนาการทางจริยธรรม
ระดับนี้เป็น 2 ขั้น คือ
ขั้นที่ 1 การถูกลงโทษและการเชื่อฟัง ( Punishment and Obedience Orientation) เด็กจะยอมทำตามคำสั่งผู้มีอำนาจเหนือตนโดยไม่มีเงื่อนไขเพื่อไม่ให้ตนถูกลงโทษ
ขั้นนี้แสดพฤติกรรมเพื่อหลบหลีกการถูกลงโทษ เพราะกลัวความเจ็บปวด ยอมทำตามผู้ใหญ่เพราะมีอำนาจทางกายเหนือตน
ขั้นที่ 2
กฎเกณฑ์เป็นเครื่องมือเพื่อประโยชน์ของตน
( Instrumental Relativist Orientation)
ใช้
หลักการแสวงหารางวัลและการแลกเปลี่ยน บุคคลจะเลือกทำตามความพอใจตนของตนเอง โดยให้ความสำคัญของการได้รับรางวัลตอบแทน ทั้งรางวัลที่เป็นวัตถุหรือการตอบแทนทางกาย
วาจา และใจ โดยไม่คำนึงถึงความถูกต้องของสังคม
ขั้นนี้แสดงพฤติกรรมเพื่อต้องการผลประโยชน์สิ่งตอบแทน รางวัล และสิ่งแลกเปลี่ยน เป็นสิ่งตอบแทน
ระดับที่ 2 ระดับจริยธรรมตามกฎเกณฑ์สังคม ( Conventional Level) พัฒนาการจริยธรรมระดับนี้
ผู้ทำถือว่าการประพฤติตนตามความคาดหวังของผู้ปกครอง บิดามารดา
กลุ่มที่ตนเป็นสมาชิกหรือของชาติ เป็นสิ่งที่ควรจะทำหรือทำความผิด
เพราะกลัวว่าตนจะไม่เป็นที่ยอมรับของผู้อื่น
ผู้แสดงพฤติกรรมจะไม่คำนึงถึงผลตามที่จะเกิดขึ้นแก่ตนเอง ถือว่าความซื่อสัตย์
ความจงรักภักดีเป็นสิ่งสำคัญ
ทุกคนมีหน้าที่จะรักษามาตรฐานทางจริยธรรม
โดยบุคคลจะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของสังคมที่ตนเองอยู่ ตามความคาดหวังของครอบครัวและสังคม โดยไม่คำนึงถึงผลที่จะเกิดขึ้นขณะนั้นหรือภายหลังก็ตาม
จะปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ของสังคมโดยคำนึงถึงจิตใจของผู้อื่น จะพบในวัยรุ่นอายุ 10 -16 ปี
โคลเบิร์กแบ่งพัฒนาการทางจริยธรรม ระดับนี้เป็น 2 ขั้น คือ
ขั้นที่ 3 ความคาดหวังและการยอมรับในสังคม สำหรับ “เด็กดี” (Interpersonal Concordance of “Good boy , nice girl”
Orientation) บุคคลจะใช้หลักทำตามที่ผู้อื่นเห็นชอบ
ใช้เหตุผลเลือกทำในสิ่งที่กลุ่มยอมรับโดยเฉพาะเพื่อน
เพื่อเป็นที่ชื่นชอบและยอมรับของเพื่อน
ไม่เป็นตัวของตัวเอง
คล้อยตามการชักจูงของผู้อื่น
เพื่อต้องการรักษาสัมพันธภาพที่ดี
พบในวัยรุ่นอายุ 10 -15 ปี
ขั้นนี้แสดงพฤติกรรมเพื่อต้องการเป็นที่ยอมรับของหมู่คณะ
การช่วยเหลือผู้อื่นเพื่อทำให้เขาพอใจ
และยกย่องชมเชย ทำให้บุคคลไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง ชอบคล้อยตามการชักจูงของผู้อื่น โดยเฉพาะกลุ่มเพื่อน
ขั้นที่ 4 กฎและระเบียบ (“Law-and-order” Orientation) จะใช้หลักทำตามหน้าที่ของสังคม
โดยปฏิบัติตามระเบียบของสังคมอย่างเคร่งครัด
เรียนรู้การเป็นหน่วยหนึ่งของสังคม
ปฏิบัติตามหน้าที่ของสังคมเพื่อดำรงไว้ซึ่งกฎเกณฑ์ในสังคม พบในอายุ 13 -16
ปี ขั้นนี้แสดงพฤติกรรมเพื่อทำตามหน้าที่ของสังคม
โดยบุคคลรู้ถึงบทบาทและหน้าที่ของเขาในฐานะเป็นหน่วยหนึ่งของสังคมนั้น จึงมีหน้าที่ทำตามกฎเกณฑ์ต่างๆ
ที่สังคมกำหนดให้ หรือคาดหมายไว้
ระดับที่ 3
ระดับจริยธรรมตามหลักการด้วยวิจารณญาณ หรือระดับเหนือกฎเกณฑ์สังคม ( Post -
Conventional Level) พัฒนาการทางจริยธรรมระดับนี้ เป็นหลักจริยธรรมของผู้มีอายุ 20 ปี
ขึ้นไป
ผู้ทำหรือผู้แสดงพฤติกรรมได้พยายามที่จะตีความหมายของหลักการและมาตรฐานทางจริยธรรมด้วยวิจารณญาณ ก่อนที่จะยึดถือเป็นหลักของความประพฤติที่จะปฏิบัติตาม การตัดสินใจ
“ถูก”
“ผิด” “ไม่ควร” มาจากวิจารณญาณของตนเอง ปราศจากอิทธิพลของผู้มีอำนาจหรือกลุ่มที่ตนเป็นสมาชิก
กฎเกณฑ์ – กฎหมาย
ควรจะตั้งบนหลักความยุติธรรม
และเป็นที่ยอมรับของสมาชิกของสังคมที่ตนเป็นสมาชิก
ทำให้บุคคลตัดสินข้อขัดแย้งของตนเองโดยใช้ความคิดไตร่ตรองอาศัยค่านิยมที่ตนเชื่อและยึดถือเป็นเครื่องช่วยในการตัดสินใจ จะปฏิบัติตามสิ่งที่สำคัญมากกว่าโดยมีกฎเกณฑ์ของตนเอง ซึ่งพัฒนามาจากกฎเกณฑ์ของสังคม เป็นจริยธรรมที่เป็นที่ยอมรับทั่วไป โคลเบิร์กแบ่งพัฒนาการทางจริยธรรม ระดับนี้เป็น
2 ขั้น คือ
ขั้นที่ 5
สัญญาสังคมหรือหลักการทำตามคำมั่นสัญญา ( Social
Contract Orientation) บุคคลจะมีเหตุผลในการเลือกกระทำโดยคำนึงถึงประโยชน์ของคนหมู่มาก ไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น สามารถควบคุมตนเองได้ เคารพการตัดสินใจที่จะกระทำด้วยตนเอง ไม่ถูกควบคุมจากบุคคลอื่น
มีพฤติกรรมที่ถูกต้องตามค่านิยมของตนและมาตรฐานของสังคม ถือว่ากฎเกณฑ์ต่างๆเปลี่ยนแปลงได้ โดยพิจารณาประโยชน์ของส่วนรวมเป็นหลัก พบได้ในวัยรุ่นตอนปลายและวัยผู้ใหญ่ ขั้นนี้แสดงพฤติกรรมเพื่อทำตามมาตรฐานของสังคม
เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าประโยชน์ส่วนตน
โดยบุคคลเห็นความสำคัญของคนหมู่มากจึงไม่ทำตนให้ขัดต่อสิทธิอันพึงมีได้ของผู้อื่น สามารถควบคุมบังคับใจตนเองได้
พฤติกรรมที่ถูกต้องจะต้องเป็นไปตามค่านิยมส่วนตัว
ผสมผสานกับมาตรฐานซึ่งได้รับการตรวจสอบและยอมรับจากสังคม
ขั้นที่ 6 หลักการคุณธรรมสากล ( Universal
Ethical Principle Orientation) เป็นขั้นที่เลือกตัดสินใจที่จะกระทำโดยยอมรับความคิดที่เป็นสากลของผู้เจริญแล้ว
ขั้นนี้แสดงพฤติกรรมเพื่อทำตามหลักการคุณธรรมสากล
โดยคำนึงความถูกต้องยุติธรรมยอมรับในคุณค่าของความเป็นมนุษย์ มีอุดมคติและคุณธรรมประจำใจ
มีความยืดหยุ่นและยึดหลักจริยธรรมของตนอย่างมีสติ ด้วยความยุติธรรม และคำนึงถึงสิทธิมนุษยชน เคารพในความเป็นมนุษย์ของแต่ละบุคคล ละอายและเกรงกลัวต่อบาป พบในวัยผู้ใหญ่ที่มีความเจริญทางสติปัญญา
แบบทดสอบทฤษฎีพัฒนาการของโคลเบิร์ก
1.พฤติกรรมใดของบุคคลต่อไปนี้ตรงกับ
ทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิร์กในระดับที่ 1 ขั้นที่ 2
ก.มารุต
ช่วยคุณครูถือของไปวางไว้ที่ห้องพักครู และครูได้ให้ขนมแก่เขาเป็นสิ่งตอบแทน
ข. นิติ
ผลักเพื่อนเพื่อแย่งของเล่นมาล่นคนเดียวอย่างสบายใจ
ค.ปรียาโดนคุณแม่บังคับให้กราบคุณยาย
ง.ครูก้อยนำขนมวางไว้เพื่อเป็นรางวัลให้แก่เด็ก โดยกำหนดเงื่อนไขไว้ว่า “เด็กคนใดไหว้สวย เดี๋ยวครูจะให้ขนม”
2.”คุณพ่อได้ออกกฎระเบียบของบ้านให้แก่ลูกๆว่า
เมื่อเล่นของเล่นเสร็จให้นำของเล่นเก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
เพื่อความเป็นระเบียบเรียบร้อยภายในบ้าน
และลูกๆก็ปฏิบัติตามกฎของคุณพ่ออย่างเคร่งครัด
เพราะการเก็บของเล่นให้เรียบร้อยหลังจากเล่นเสร็จ เป็นพฤติกรรมที่ดีและควรทำ” ตัวอย่างข้างต้นตรงกับทฤษฎีพัฒนาการทางจริยธรรมของโคลเบิร์ก
ก.ระดับ 2 ขั้น 4 ข.ระดับ 3 ขั้น 6
ค.ระดับ 1 ขั้น 1 ง.ระดับ 2 ขั้น 3
3.น้องนิรินมีพฤติกรรมที่ทำในสิ่งที่ตนเองพอใจ
และทำสิ่งที่เป็นประโยชน์แก่ตนเองโดยไม่สนใจความรู้สึกของผู้อื่น
น้องนิรินมีพัฒนาการทางจริยธรรมระดับใดของโคลเบิร์ก
ก.ระดับที่ 1
ข.ระดับที่ 2
ค.ระดับที่ 3 ง.ระดับที่ 4
4.”มาลี
เป็นคนที่ไม่เอาเปรียบผู้อื่นเสมอต้นเสมอปลาย
พฤติกรรมที่ทำให้คนรอบข้างชอบและชื่นชมมาลี คือ มาลีเป็นคนรักษาคำมั่นสัญญา” ข้อความดังกล่าวจัดอยู่ในขั้นใด
ก.ขั้นที่ 1
ข.ขั้นที่ 3
ค.ขั้นที่ 5
ง.ขั้นที่ 6
5.”เมษา
ชอบคิดเล็กคิดน้อยและจะคล้อยตามการชักจูงของเพื่อน
เพื่อจะได้เป็นที่ชื่นชอบและยอมรับของกลุ่มเพื่อน ทำให้ไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง” พฤติกรรมนี้อยู่ในช่วงอายุใดตามทฤษฎีของโคลเบิร์ก
ก.5-6 ปี ข.6-10 ปี
ค.10-15 ปี ง.15-20 ปี
6.การกระทำในข้อใดที่ควรกระตุ้นให้เด็กได้สื่อแนวคิดออกมา
โดยการสรางบรรยากาศที่สามารถกระตุ้นให้เด็ก อภิปรายได้อย่างอิสระ
ก.มีมี่ ชอบฟังนิทาน
มีจินตนาการกว้างไกล แม่จึงถ่ายวีดิโอให้มีมี่เล่านิทาน
ข.บอย
เป็นเด็กติดแม่และถูกตามใจตลอด และแม่จะเป็นคนแก้ปัญหาให้บอยตลอดเวลา
ค.เจน มีความมั่นใจในตัวเองสูง
จึงมักจะทำอะไรโดยไม่คิด แต่มีแม่คอยดูแลอย่างใกล้ชิด
ง.ก้อย
เป็นเด็กที่อยากรู้อยากเห็น จึงมักถามเสมอในสิ่งที่ตนไม่เขาใจ
แม่จะเป็นผู้อธิบายทุกอย่าง เพื่อให้ก้อยเข้าใจในที่สุด
7.หมูน้อย
ปรับตัวตามเพื่อนๆในกลุ่มทุกๆเรื่อง เพื่อให้เพื่อนรักและยอมรับในตัวเขา
พฤติกรรมแบบนี้ เป็นพฤติกรรมระดับใดของโคลเบิร์ก
ก.ระดับจริยธรรมอย่างมีจิตวิญญาณ
ข.ระดับจริยธรรมคุณธรรม
ค.ระดับจริยธรรมตามกฎเกณฑ์สังคม
ง.ระดับจริยธรรมก่อนกฎเกณฑ์สังคม
8.พฤติกรรมใดของบุคคลในสังคมที่ควรได้รับการแก้ไข
ก.สมศรีชอบให้เงินแก่คนขอทาน
ข.สมนึกตัดสินคดีความด้วยความซื่อตรง
ค.สมหวังเป็นคนเจ้าชู้มีภรรยาหลายคน
ง.สมคิดชอบให้หมอดูทำนายดวงชะตา
9.น้องแดงมีพฤติกรรมชอบรังแกผู้อื่น
ครูจึงลงโทษน้องแดง พฤติกรรมแบบนี้เป็นพฤติกรรมระดับใดของโคลเบิร์ก
ก.ระดับจริยธรรมก่อนเกณฑ์สังคม
ข.ระดับจริยธรรมตามกฎเกณฑ์สังคม
ค.ระดับจริยธรรมอย่างมีวิจารณญาณ
ง.ระดับจริยธรรมคุณธรรมสังคม
10.ข้อใดต่อไปนี้กล่าวถูกต้องที่สุด
เกี่ยวกับจริยธรรมตามกฎเกณฑ์สังคม
ก.บุญชูชอบกินขนมหวานจนเป็นโรคอ้วน พ่อจึงดุ
ข.บุญชัยเป็นคนฉลาดเพราะชอบแสวงหาความรู้ใหม่ๆอยู่ตลอด
ค.กรรชัยเป็นคนที่ไม่เคารพกฎจราจร เนื่องจากเขาชอบขับรถฝ่าไฟแดง
ง.บุญช่วยชอบเป็นผู้นำในกลุ่มเพื่อน
เพื่อให้เพื่อนยอมรับและประทับใจทั้งๆที่เขาเป็นคนไม่กล้าแสดงออก
เฉลยแบบทดสอบทฤษฎีพัฒนาการของโคลเบิร์ก
1. ง 2. ก
3. ก 4. ค
5. ค 6. ก
7. ค 8. ค
9. ก 10. ง
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น